Een van de hoogtepunten van het TextielMuseum is de tentoonstelling 'De Wollendekenfabriek 1900-1940'. Er is een levendige sfeer nagebootst van een textielfabriek, zoals die in de periode van 1900 tot 1940 bestond. Hier kun je zelf ervaren hoe van ruwe wol een deken wordt gemaakt. Net als vroeger worden de machines aangedreven door een stoommachine. Bekijk de demonstratie van de machines, hoor het stampende en aanhoudende geluid en ruik de geur van wol en olie die zich verspreid door de ruimte. Het lijkt alsof de fabriek nog volop in bedrijf is en dat de arbeiders even weg zijn om te schaften. Zoek ook naar de historische foto´s en filmfragmenten die in de tentoonstelling 'verstopt' zijn.

Van ruwe wol tot deken
Bij binnenkomst is meteen duidelijk dat je je in een wollendekenfabriek begeeft. Grote balen ruwe wol staan klaar om gewogen te worden. Je ruikt de geur van smoutolie die op de wol gegoten werd om de wolvezels te beschermen tijdens het productieproces. Dit proces ging als volgt: met enorme mankracht werd de wol losgemaakt en gemengd. Dit heette smouten en duivelen en was typisch mannenwerk. Het werk was zwaar en vies en onder het dragen en tillen van de wol werden de mannen smerig en vettig. Deze duivelaars, zoals deze arbeiders heetten, kregen vanwege hun vettige kleding de bijnaam: ’vethol’.

Na het duivelen en het kaarden (kammen) van de wol, werd deze met een spinmachine tot garen gesponnen. Op spoelmachines, die eveneens tentoongesteld staan, werden deze gesponnen garen op pijpjes en klosjes gespoeld. De spoelafdeling was het terrein van de vrouw, die op tariefloon werkte. Dit hield in dat de vrouwen wel flink moesten spoelen: per kilo gespoelde garen werd er een vergoeding uitbetaald. Het was dus maar afwachten wat er per dag verdiend werd.

Nopsters, stopsters en 'Kruikenzeikers'
Van de garen werd een ruwe dekendoek geweven. Dit gebeurde op het Buckskinweefgetouw. De zogenoemde nopsters hadden als taak om te controleren of er geen oneffenheden in het weefsel zaten, de stopsters herstelden deze foutjes. Ook deze taken werden door vrouwen uitgevoerd. De volgende stap bestond uit het vollen. De doek was in deze fase nog geen zachte, warme deken, maar bestond uit een ‘open’ structuur: de draden waren nog goed te zien. Bij het vollen werden de schubben van de wolvezels door toegevoegde chemicaliën geopend en zorgde warmte en wrijving voor een dichte stof. Dit heette ‘vervilten’ en gebeurde met een volkom. In de 20ste eeuw werden de chemicaliën soda en ammoniak gebruikt om deze doeken te vollen, maar voor deze tijd werd (menselijke) urine toegevoegd. De Tilburger heeft de bijnaam ‘kruikenzeiker’ hieraan te danken en wordt nog steeds gebruikt.

Na het vollen volgde de ruwfase. De doek ging door een ruwmolen, die bestond uit een wals, bekleed met natuurdistels. Haakjes van deze distels trokken de wolvezels los tot een wollige laag. De deken was nu zo goed als klaar. Als laatste moest de deken nog op maat worden gesneden, afgewerkt worden, waarna deze in het magazijn werd opgeslagen. Al deze stappen kun je zien in de tentoonstelling ‘De wollendekenfabriek’ die eindigt met een uitpuilend magazijnrek vol zachte, bont gekleurde wollen dekens.

Sinds 2012 worden de panelen van het Lam Gods gerestaureerd in het MSK. Tijdens de week kan je de restaurateurs live aan het werk zien, in het atelier achter glas. Tussendoor gaan er regelmatig rondleidingen en gesprekken door, zodat je helemaal op de hoogte blijft van de laatste ontdekkingen in het jarenlange proces.

Welke panelen zijn nu te zien?
De eerste fase van de restauratie werd afgerond eind 2016. De gerestaureerde buitenluiken keerden toen terug naar de Sint-Baafskathedraal. Meteen startte ook de tweede fase en werden de vijf panelen uit het onderste register van het altaarstuk overgebracht naar het museum. Daarbij bevindt zich ook het centrale paneel met 'De aanbidding van het Lam Gods'.

Wetenschappelijk onderzoek
Ondanks het publieke karakter van de restauratie, waarbij de bezoekers de restaurateurs achter een glazen wand in het museum aan het werk kunnen zien, zijn de restaurateurs niet permanent in het atelier aanwezig. Naast het restaureren zelf doen ze achter de schermen ook aan wetenschappelijk onderzoek waarvan de resultaten achteraf gepubliceerd worden.

Gesprekken en rondleidingen
Maandelijks kan je deelnemen aan rondleidingen of aan een gesprek met de restauratoren. Check de agenda of de links onderaan de pagina om te zien wanneer deze doorgaan.

Gebroeders Van Eyck, De aanbidding van het Lam Gods, 1430-1432 © Lukas - Art in Flanders VZW, photo Hugo Maertens

Ferhaal fan Fryslân op de eerste verdieping is de verrassende kennismaking met Friesland en de Friezen. Hoe is Friesland ontstaan en wat is typisch Fries? Ontdek hoe dichters, kunstenaars, zangers en filmmakers Friesland door de jaren heen in beeld hebben gebracht. De tentoonstelling geeft antwoord op vragen als: zijn er in de middeleeuwen echt Friese koningen geweest en hoe Fries zijn de Friese koeien? Wat deden de Vikingen in Friesland? Wat moest Grutte Pier met zo’n enorm zwaard? En waarom is het kleine Sloten wel een stad en Drachten niet?

Aan de hand van ruim honderd ‘nijsgjirrige’ objecten ontdek je hoe Friesland door mensen is gemaakt, wat Fries is en wat misschien wel helemaal niet. Prikkelende verhalen die laten zien dat Friesland veel meer is dan het skûtsjesilen, de Elfstedentocht en uitgestrekte weilanden vol zwartbont vee. De verhalen werken als een caleidoscoop. Je ziet en ontdekt allemaal iets anders. Net zoals iedereen een eigen beeld heeft van Friesland, de meest eigenzinnige provincie van Nederland. Een must-see voor Friezen, toeristen en iedereen met een Friese achteroom: ontdek de Fries in jezelf in het Fries Museum!

Het Fries Verzetsmuseum is onderdeel van het Fries Museum. Hier ontmoet je de bewoners van Friesland in de jaren 1940-1945. Friezen en niet-Friezen vertellen hoe zij de oorlog op het platteland in Friesland beleefden. Verzet en vervolging, maar geen hongerwinter. Wel vluchtelingen en mensen die van heinde en verre melk en voedsel kwamen halen.

Het Fries Verzetsmuseum vertelt verhalen. Verhalen die raken, confronteren en aan het denken zetten. Over mensen die moeilijke keuzes moesten maken in een bijzondere tijd. In de tentoonstelling ervaart u hoe de Tweede Wereldoorlog in Friesland werd en wordt beleefd. Ooggetuigen en voorwerpen met een persoonlijk verhaal brengen de oorlog heel dichtbij. Centraal staan onderwerpen als de luchtoorlog boven Friesland, het verzet tegen de bezetter en het onderduiken. Er is speciale aandacht voor de spectaculaire Overval van het Friese verzet op het Huis van Bewaring in Leeuwarden.

Het Maritiem Museum bezit een collectie objecten op ware grootte. Historische schepen en kranen die we in werkende staat houden. De meeste van de schepen kun je van binnen bekijken. In de zomermaanden kun je er zelfs een vaartocht mee maken. http://www.maritiemmuseum.nl/schepen-kranen

Op de kinder-doe-tentoonstelling Professor Plons leren kinderen de professor en zijn vrienden Kapitein Kurk, Sai-Ling, Mecha Mo en Dobber kennen die op het punt staan met hun schepen op wereldreis te vertrekken. Er moet nog veel gebeuren voor vertrek en de kinderen kunnen daar goed bij helpen: alle schepen laden en lossen, vissen vangen, containers scannen, de reisbestemming bepalen, zeilen hijsen of een maaltje koken in de kombuis van de houten vissersschuit. Aan boord van zijn futuristische schip stelt de professor zijn bijzondere verzameling tentoon en maken kinderen voor het eerst kennis met échte museumcollectie. Pas wel op voor Schurk Scheurbuik. In zijn onderzeeër ligt hij altijd op de loer om de professor het leven zuur te maken.Professor Plons is goedgekeurd door de Speeltuinbende van de Nederlandse Vereniging voor het Gehandicapte kind. http://www.maritiemmuseum.nl/professor-plons

Rotterdammers staan bekend als trots, maar tegelijkertijd bescheiden. Met deze tentoonstelling schudt het museum de Rotterdamse bescheidenheid van zich af en toont vijfentwintig topstukken uit zijn eeuwenoude collectie. Elk object in de tentoonstelling heeft zijn plaats daar op geheel eigen wijze verdiend. Vanwege zijn revolutionaire rol in de scheepvaart of onze wereld in het algemeen. Omdat het een stille getuige is geweest van een belangrijk moment in de maritieme geschiedenis. Of omdat het gewoonweg uniek is. Algemeen directeur Frits Loomeijer: “Ik ben bijzonder trots op deze tentoonstelling. Het toont op een eigentijdse manier het beste van het beste uit maar liefst zes eeuwen maritieme geschiedenis. Een tijdspanne die geen enkel ander maritiem museum in ons land met objecten in beeld kan brengen.“ http://www.maritiemmuseum.nl/topstukken

Wat hebben Pyke Koch en Marlene Dumas gemeen met rode dansschoenen? En wat doet de student met boodschappentas op het Plein van de Hemelse Vrede in een Utrechtse museumcollectie? De vaste opstelling De wereld van Utrecht in het Centraal Museum geeft antwoord.

De expositie De Wereld van Utrecht is zo breed en veelomvattend als de titel suggereert. Niet alleen is ruimhartig uit de rijke collectie van het museum geput, de thema’s in de opstelling gaan terug tot het begin van de jaartelling en hebben een internationale reikwijdte.

Nieuwe vergezichten openen zich naar plekken aan de andere kant van de aardbol, en toch is Utrecht telkens het brandpunt en de gemeenschappelijke noemer. De stad, die zijn oorsprong heeft in het castellum dat omstreeks 47 na Christus werd gebouwd op de plek waar nu het Domplein is, staat centraal. Of het nu om makers en verzamelaars gaat die er vandaan komen, om gebruiksvoorwerpen en kunstwerken die hier wortelen, of objecten die om lokaal-historische redenen waardevol zijn: met elkaar vertellen zij Het Verhaal van Utrecht, dat natuurlijk uit vele verhalen tegelijk bestaat. Het zijn hoe dan ook verhalen uit een internationale stad.

Met De Wereld van Utrecht beoogt het Centraal Museum u een frisse kijk te geven op min of meer bekende kunstwerken. Dit doet het museum door de kunstwerken in een verrassende, en soms ook gedurfde context te plaatsen. De opstelling is daarom ook niet in chronologische volgorde opgedeeld.

Zo staat het beeld Tank Man (2013) van de Spaanse kunstenaar Fernando Sánchez Castillo in een historische setting van verzet tegen Nederlandse machthebbers getoond. De iconen van Utrecht en van het Centraal Museum krijgen hiermee ruim baan en met een beetje geluk een nieuwe betekenis of andere lading.

Alles komt in de opstelling De wereld van Utrecht samen: moderne kunst, stadsgeschiedenis, mode en kostuums, oude kunst en toegepaste kunst. De opstelling is in zestien thema’s onderverdeeld. De fraai vormgegeven ruimtelijke opstelling beslaat de begane grond en de eerste verdieping van de 1920-vleugel van het museum.

Er is werk te zien van onder anderen Gerrit Rietveld, Joop Moesman, Abraham Bloemaert, Gerard van Honthorst, Jan van Scorel, Joachim Wtewael, Charley Toorop, Marlene Dumas, Pyke Koch, Viktor & Rolf, Iris van Herpen en Bas Kosters. Ook zijn er maquettes te zien van de Domtoren en het Rietveld Schroderhuis, en is het populaire poppenhuis te bewonderen.

foto: Ivar Pel

Wie aan Friesland denkt, denkt aan terpen. Deze door mensen gemaakte woonheuvels beschermden de Friezen tegen de onberekenbare Noordzee. Vanaf de eerste terpen in 600 v. Chr. tot het jaar 1000 n. chr. werden ze steeds hoger en breder. Laag na laag aan geschiedenis ligt opgestapeld. Tussen die lagen belandden heel wat voorwerpen in de bodem.

Eeuwenlang laat men de terpen ongemoeid. Maar rond 1850 ontdekt men dat de vruchtbare terpgrond veel geld oplevert. In een eeuw tijd graven de Friezen driekwart van hun terpen af. Vanaf de bovenste laag, het heden, graaft men recht het verre verleden in. Daarbij komen begraven voorwerpen weer tevoorschijn en worden de terplagen blootgelegd. Daarom zijn de terpen de schatkamers van Friesland. De tentoonstelling laat zien uit welke lagen een terp bestaat en toont met voorwerpen uit verschillende tijden wat voor geschiedenis daarin verscholen ligt.

Ga in de 'Offshore Experience' (advies 8+) mee op een uitdagende zoektocht naar energie op zee. Je waant je aan boord van een platform op zee en tot drie kilometer onder water. Ervaar zélf hoe boormeesters, kraanmachinisten, windmolenspecialisten en helikopterpiloten hun uitdagende werk midden op zee weten te klaren. En denk mee over de energiewinning van morgen. De wind op zee is altijd hard en de golven metershoog. Durf jij het aan?
offshore experience

Tien jaar na de renovatie van het museumgebouw schrijft het MSK Gent dit najaar een nieuw verhaal. Met de volledige herinstallatie van onze vaste collectie kijken we vandaag met een nieuwe blik naar de kunst van de middeleeuwen tot vandaag. Er komt o.a. een nieuw parcours, tal van ongeziene werken worden voor het eerst aan het publiek getoond, en drie actuele kunstenaars laten hun eigen sporen achter.

Voor de herinrichting kiest het museum resoluut voor een transhistorische aanpak. Kunstwerken uit verschillende periodes communiceren met elkaar en met de bezoekers. Met dit soort van dialogen bewijst het museum hoe ideeën bewegen doorheen de tijd. Want de vragen die mensen via kunst hebben willen beantwoorden, waren vroeger niet zoveel anders dan vandaag…

Zo ontmoeten landschappen en menselijke figuren elkaar in de salonzalen, om de evolutie van de 19de-eeuwse Belgische en Europese kunst te illustreren, en komen er zalen rond het artistieke leven tijdens de Eerste Wereldoorlog, of het gezinsleven. Ook in elders worden ‘oud’ en ‘modern’ met elkaar geconfronteerd, om de continuïteit van de beeldende kunst sinds de middeleeuwen te accentueren.

Andere hoogtepunten worden de nieuwe zalen gewijd aan de kunst uit Sint-Martens-Latem en de Leiestreek, het Belgische en internationale expressionisme, de abstracte kunst van de jaren 1920 en het surrealisme. Deze Belgische en internationale collectie heeft een moderniteit die nog te weinig bekend is bij het brede publiek.

Publiekslievelingen James Ensor, Théo Van Rysselberghe en George Minne krijgen voortaan hun eigen ruimte. En vanaf oktober wordt ook een bijzondere reeks aanwinsten voor het eerst aan het publiek getoond. Hieronder absolute meesterwerken, zoals een aquarel van Léon Spilliaert, een gipsen beeld van Auguste Rodin en abstracte schilderijen van Pierre-Louis Flouquet en Jules Schmalzigaug.

Een grote groep nieuwe werken is afkomstig uit de legaten De Blieck. Die bevatten meer dan twintig schilderijen en beeldhouwwerken uit de Leiestreek, waaronder Emile Claus, Valerius De Saedeleer, George Minne en Gustave Van de Woestyne. Het zijn stuk voor stuk onbekende topwerken, die 50 jaar in privéverzamelingen doorbrachten.

Het museum waaruit ooit het S.M.A.K. ontstond, heeft ten slotte ook een lange traditie van samenwerking met actuele kunstenaars. Bij de herinstallatie gaan drie hedendaagse kunstenaars in dialoog met de historische collectie.

Luc Tuymans (°1958), die hier in 1990 zijn eerste grote publiekstentoonstelling hield, schildert op één van museummuren voor het eerst in zijn carrière een fresco.

Patrick Van Caeckenbergh (°1960) creëert in de Noord-Nederlandse zalen een curieuze wonderkamer.

En Ria Verhaeghe (°1950) toont in de laatmiddeleeuwse zalen haar 'Vertikals', die met hun houten drager en bladgoud doen denken aan onze Vlaamse Primitieven.

Ten slotte is de herinrichting ook de start van een nauwere samenwerking tussen het S.M.A.K. en het MSK. Onder de noemer 'Heen & terug' zullen kunstwerken uit de collectie van het S.M.A.K. zullen tijdelijk worden teruggebracht naar hun plaats van ontstaan of eerste presentatie.

Kleren maken de vrouw! Maar het omgekeerde hiervan gold honderd jaar geleden zeker ook: ‘de vrouw maakt de kleren’; naast haar talloze andere verantwoordelijkheden in het huishouden, behoorden ook het maken, verstellen, repareren en (met de hand) wassen van de gezinsgarderobe tot de taken van de vrouw.

De tentoonstelling Kleren maken de vrouw is alleen te bezoeken in het weekend en vakanties van 10.00 tot 17.00 uur. Vanaf 14 februari 2020 is de tentoonstelling dagelijks te bezoeken. https://www.zuiderzeemuseum.nl/

Museum Valkenburg toont van 6 oktober 2019 t/m 5 januari 2020 in de bovenzaal van het museum werken van Nikki Pelaez (1969). Nikki studeerde Ruimtelijke Vormgeving aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Maastricht. Ze groeide op in Spanje, maar woont en werkt inmiddels al een aantal jaren in Maastricht.

Door het beheersen van verschillende teken- en schildertechnieken in combinatie met echt beeldmateriaal creëert Nikki Pelaez een raadselachtige wereld waarin het thema onschuld (en het verliezen ervan) centraal staat. Haar werk zit vol tegenstellingen, zowel inhoudelijk als ook qua vorm en techniek. Thema's als; vertrouwdheid en vervreemding, onschuld en verdorvenheid, verbondenheid en eenzaamheid spelen een rol. Nikki Pelaez bouwt haar werken op uit verschillende lagen. Zij gebruikt bestaand beeldmateriaal als uitgangspunt. Vooral foto's die zij zelf maakt van kinderen en jongeren. Daarnaast gebruikt zij af en toe oude foto's uit het familie-album, 'vintage' ansichtkaarten of stukjes uit oude schilderijen. Dit materiaal wordt op diverse manieren bewerkt, bijvoorbeeld door verschillende afbeeldingen op een collage-achtige manier samen te voegen, of door stukjes foto toe te voegen aan een tekening.

Het resultaat van dit proces wordt in zwart-wit uitvergroot en vervolgens gaat zij aan de slag met traditionelere media als inkt, verf, aquarel, houtskool en pastelkrijt. Verschillende teken- en schildertechnieken komen hierbij aan bod. De lijntekening (vaak in het wit, soms in het zwart) die als laatste wordt geplaatst, vormt hierbij een soort mystieke tweede werkelijkheid die het werk dieper of gelaagder maakt. Op deze manier bereikt ze een intense persoonlijke beeldtaal die ook al zichtbaar was in haar vroegere filmische werk. Nikki Pelaez weet met haar creatieve talent het alledaagse tot een bijzondere ervaring om te toveren.

De vernissage vindt plaats op zondag 6 oktober om 15.00 uur.
De inleiding wordt gehouden door Matthia Tacken – kunsthistorica.